Gróður, varnarefni og umhverfi.

Gróður, varnarefni og umhverfi.

Heilbrigður gróður með réttri umhirðu

Aldrei hefur ræktunaráhugi Íslendinga verið meiri en á síðustu árum og sífellt fjölgar þeim tegundum sem teknar eru til ræktunar hér á landi. Hér er um að ræða plöntur sem við leggjum okkur til munns svo sem mat- og kryddjurtir eða ber, plöntur sem veita okkur skjól og græða upp land eða bara þær sem við ræktum okkur til hreinnar ánægju og gleði. Undanfarin ár hefur veðurfar verið einkar hagstætt fyrir plönturnar sem eykur okkur bjartsýni og nú virðist jafnvel hilla undir það að ræktun á ávaxtatrjám geti verið álitlegur kostur.

Nánast allar tegundir sem við höfum tekið í ræktunar hér á landi eru af erlendum uppruna og því ekki aðlagaðar að aðstæðum hér á landi. Bæði á þetta við um það að plönturnar þola illa okkar breytilega loftslag og verða fyrir margvíslegum skemmdum af völdum hinna óblíðu náttúruafla, en einnig geta fylgt þeim sjúkdómar eða meindýr sem eru framandi fyrir okkar aðstæður. Ekki eru til staðar í landinu náttúrulegir óvinir sem halda niðri skordýraplágum sem herja á gróðurinn og sjúkdómar eiga oft greiða leið að plöntunum eftir að þær hafa orðið fyrir skemmdum af völdum þurrks, vinds, frosts og íss.

Verjum gróðurinn

Það liggur í hlutarins eðli að við viljum beita öllum ráðum til þess að verja þann gróður fyrir áföllum sem við höfum komið upp með ærnum tilkostnaði og þrotlausri vinnu. Þær aðgerðir sem við beitum í þessum tilgangi köllum við einu nafni plöntuvernd og notkun varnarefna er sú birtingarmynd sem hvað mesta athygli hefur hlotið. Við notum skordýraeitur til þess að drepa trjámaðk og blaðlús sem ógnar trjám og runnum, sveppalyf til þess að til þess að verjast ryðsveppi og illgresiseyða til þess drepa fíflana í grasflötinni eða til þess að drepa allt illgresi í trjá- og runnabeðum svo nokkur dæmi séu tekin.

Mikilvægt er að átta sig á því að við getum gert fjölmargt til þess að verja gróðurinn áður en gripið til þess örþrifaráðs að leggjast í efnahernað.  Velja þarf tegundir sem eru hentugar fyrir ræktunarstaðinn og líklegar til þess að standa sig. Hægt er að beita margvíslegum fyrirbyggjandi aðgerðum sem gerir skaðvöldum erfitt fyrir svo sem að plægja eða herfa jarðveg fyrir gróðursetningu til þess að draga úr illgresisvexti. Sé trefjadúkur breiddur yfir plönturnar batna vaxtarskilyrðin og kálflugan kemst ekki í kálplönturnar. Með því að breiða jarðvegsdúk eða ógegnsætt plast yfir beð og með notkun yfirlagsefna má halda illgresi alveg niðri. Þá er mikilvægt að fjarlægja sýktar plöntur til að draga úr útbreiðslu smits auk þess sem reiting illgresis innan skynsamlegra marka á alltaf rétt á sér, ekki síst ef brugðist er við um leið og það birtist.

Stundum er það svo að eina skynsamlega leiðin gegn vandanum felst í því að nota plöntuvarnarefni. Þá er mikilvægt að fylgja í hvívetna öllum leiðbeiningum um blöndun og meðferð plöntuvarnaefnanna, ekki síðst vegna gróðursins sjálfs. Sé notuð of sterk blanda af varnarefni eða úðað við óviðeigandi aðstæður, til dæmis í mikilli sól, getur það valdið því að blöðin á plöntunum sviðna og skemmast. Á hinn bóginn getur það gerst að úðun beri ekki tilætlaðan árangur gegn skaðvaldinum ef notuð er of dauf blanda eða úðað í rigningu þannig að efnið skolist af blöðunum áður en það nær að virka.

Verjum okkur sjálf

Plöntuvarnarefnum er ætlað að drepa og þau eru því í eðli sínu hættuleg umhverfinu. Örfá varnarefni eru náttúruleg en annars eru þau framleidd í verksmiðjum og verða því alltaf framandi gagnvart náttúrunni. Þess vegna ætti alltaf að vega og meta af mikilli kostgæfni hvort þeirra sé raunverulega þörf.

Öllum plöntuvarnarefnum fylgir einhver áhætta gagnvart þeim sem sjá um að dreifa þeim og til þess að forðast neikvæð áhrif á heilsu er mikilvægt að fylgja í hvívetna öllum fyrirmælum um að verja sig fyrir því að efni berist inn í líkamann meðan á úðun eða dreifingu þeirra stendur. Ávallt skal nota þann hlífðarbúnað sem mælt er með í leiðbeiningum með efnunum, svo sem hlíðarhanska, hlífðargleraugu og gúmmístígvél. Þá er mikilvægt að skipta um föt og þvo sér vel að úðun lokinni. Í einstaka tilfellum er áskilið að nota beri öndunargrímur við vinnuna til þess að koma í veg fyrir að úði eða ryk berist ofan í lungu. Ef ekki er til staðar fullnægjandi búnaður ætti að leita til fagmanna til þess að framkvæma úðun.

Heilsufarsáhætta er fólgin í því að komast í snertingu við gróður sem hefur verið meðhöndlaður og góð regla að umgangast hann aldrei óvarinn fyrr en úðunarlausn hefur náð að þorna eða duft sem borið er á jarðveg hefur náð að leysast upp. Rétt er að forðast óþarfa umgengni um meðhöndluð svæði fyrsta sólarhringinn.

Neytendum getur verið hætta búin af efnaleifum í afurðum sem þeir leggja sér til munns og til þess að draga áhættu er settur uppskerufrestur frá þeim tíma sem úðað er þar til óhætt er að taka upp úr garðinum. Þessi frestur getur verið allt frá einum degi upp í nokkrar vikur, allt eftir því hvaða efni er verið að nota og byggir á mælingum á varnarefnaleyfum í afurðum. Uppskerufresturinn tryggir að varnarefnin nái að brotna það mikið niður áður en afurðanna er neytt að styrkur þeirra sé langt innan þeirra marka sem geta haft neikvæð áhrif á heilsu.

Verjum umhverfið

Lífríki garðsins er samofið og þegar við notum varnarefni erum við að grípa óþyrmilega inn í gang náttúrunnar. Mikilvægt er að átta sig á því, að þegar úðað er með skordýraeitri, þá drepast öll skordýr sem eitrið lendir á, hvort sem þau eru skaðleg eða gagnleg. Hin gagnlegu skordýr lifa oft á skaðvöldunum sjálfum og geta veitt okkur liðsinni í baráttunni gegn þeim, en þau geta líka verið fæða fyrir önnur dýr. Þá er trjámaðkurinn sjálfur fæða fyrir fugla þannig að þegar við úðum erum við að draga úr fæðuframboði fyrir dýr, sem við viljum hafa í kringum okkur. Sveppalyf geta drepið nytsamlega sveppi sem eiga þátt í að viðhalda heilbrigðum gróðri og illgresiseyðar geta drepið æskilegan gróður ef meðferð þeirra er ekki í samræmi við aðstæður.

Úðum aðeins á þær plöntur sem á því þurfa að halda, úðum ekki yfir opið vatn eða nálægt ám og vötnum. Varnarefni sem berast út í ár og vötn geta valdi neikvæðum áhrifum á lífríki fjarri þeim stað þar sem átti að nota þau. Erlendis eru dæmi þess að varnarefni hafi borist í grunnvatn, það viljum við forðast. Verndum umhverfið, notum eins lítið af varnarefnum og hægt er og notum þau á ábyrgan hátt.

Twitter Digg Delicious Stumbleupon Technorati Facebook

Comments are closed.